ԱՌԵՎՏՈԻՐ

ԱՌԵՎՏՈԻՐ

Մի չոբան իր էրկու ոչխարը տանում ա բազար, որ ծախի, ամա ուշ ա տեղ հասնում՝ մուշտարի չի ճարում։

Քոռ ու փոշման ուզում ա ետ դառնա, մին էլ մի դալալ ա մոտկանում էս ոչխարների դմակն ա ձեռների միջին ծանր ու թեթև անում, կողերն ա ճմռում՝ մթամ ուզում ա առնի, դեսից-դենից լկռահաչի տալի, վերջը, թե.

— Ի՞նչ արժի քու ոչխարը։

Ոչխարի գինն էլ էդ վախտը շատ-շատ՝ իրեք-չորս մանեթ ա լինում։ Ամա չոբանը տեսնում ա, որ սա քամի փչող ա, բան առնող չի, գլխիցը ռադ անելու համար ասում ա.

— Էս ոչխարի գինը հազար մանեթ ա։

— Քու չոբան հալովը ինձ վրա ծիծաղում ե՞ս,— ասում ա դալալը,— դե հմի ծիծաղի։
Ասում ա ու մի սիլլա տալիս չոբանին։

Չոբանը ոչխարները թողած, բռնում ա էդ դալալի յախիցը, քարշ տալիս բերում քյոխվի մոտ։

— Ինչ գանգատ ունես,— հարցնում ա քյոխվեն։

Չոբանը պատմում ա, թե էսենց, էսենց բան, էս մարդը, ես անմեղ, անտեղի ինձ սիլլա ա տվել։

— Դուզ ա ասո՞ւմ էս քնձռոտ չոբանը,— հարցնում ա քյոխվեն։

— Հրամանք ես,— ասում ա դալալը ու քյոխվին աչքով անում։ Քյոխվեն հասկանում ա դալալի աչքով անելը՝ յանի դու քունը կստանաս։

Մթամ շատ ա չարանում դալալի վրա, ոտը գետնովն ա տալիս.

— Էդ արարքիդ համար,— ասում ա,— էս չոբանին, շտրաֆ պետք ա տաս. քսան կապեկ։ Էս րոպեին հանի,— ասում ա,— տուր։

— Հրամանք ես,— ասում ա դալալը,— ձեռիս չկա, գնամ տուն, բերեմ։

— Բան չկա,— ասում ա քյոխվեն,— սա կսպասի, գնա բեր։

Չոբանը հասկանում ա, որ իրան ձեռ են առնում։ Դալալի գնալուց հետո հարցնում ա.

— Պարոն քյոխվա,— ասում ա,— ուրեմս, մարդի էրեսին սիլլա խփելը քսան կոպեկ արժի՞։

— Հա, էդպես ա օրենքը,— պատասխանում ա քյոխվեն։

— Մեռնեմ օրենքին,— ասում ա չոբանը, մի սիլլա տալիս քյոխվին, դալալը քսան կոպեկը որ բերի,— ասում ա,— քեզ թող լինի։ Ես վռազ եմ, գնացի։

Մինչի քյոխվեն՝ ուշքի ա գալի, չոբանը փախչում, գնում ա։

* * *

Ախ, ո՞ւր էր թե կաշառակեր դատավորը միշտ իրա փայ սիլլեն ուտեր։

* * *

... Հիմի էս թողնենք ու գանք հեքիաթի մշակողի մոտ, տեսնենք՝ ինչպես պետք ա նրա բանը վերջանա։

Արամ Ղանալանյանի «Ավանդապատումում» մի մեջբերում կա Գարեգին Լևոնյանից քաղված։

«Ղարսի փաշան պատվիրում է Թուջջարին, որ նա բոլորովին նոր մի հեքիաթ ասի։ Թուջջարը նեղն է ընկնում. նայում է չորս կողմը, նշան է անում աշակերտին, որ այլայլված հետևում էր վարպետի անհանգիստ շարժումներին՝ ու հազալով, կոկորդը մաքրելով հանպատրաստից սկսում է մի նոր հեքիաթ հորինել (պատմելով և ներկայացնելով)։ Այդ ընթացքում Թուջջարն այնպիսի սրտաշարժ տեսարաններ է հորինում, որ փաշան սկսում է հեկեկալ։ Անսպասելի կերպով լաց է լինում և ինքը Թուջջարը։ Զարմացած աշակերտը մոտենալով իր վարպետին հարցնում է— ուստա, դո՞ւ ինչու ես լաց լինում, հո գիտես, որ պատմածդ հեքիաթը սուտ է։— Որդի,— պատասխանում է Թուջջարը,— ես լաց եմ լինում ոչ թե հեքիաթի ազդեցությունից, այլ թե ինչպես պիտի վերջացնեմ այն»։

* * *

Հեքիաթները շարունակվում են, ես էլ՝ նրանց հետ... Բայց թե ոնց ա վերջանալու իմ բանը, էդ էլ աստված գիտի։