ԻՄԱՍՏՈԻՆ ՏԻՐԱՑՈԻՆ

ԻՄԱՍՏՈԻՆ ՏԻՐԱՑՈԻՆ

Մի տիրացու ա լինում։ Սրան ունենում ա մի կնիկ ու մի տուն լիքը էրեխեք։ Դրենց գեղումը ամենաաղքատն ա լինում։ Մի օր կնիկն ասում ա.

— Այ մարդ, տեսնում ես կարում չենք ապրենք, գնա տերտերի ձեռն ու ոտն ընկի, բալքի մի էրկու խզմզորիկ անի տա քեզ, գնաս կնանոնցը ասես.— գրբաց եմ, բալի մի բան տան՝ ապրենք։

— Այ տնաքանդ,— ասում ա տիրացուն,— գիր չգիտեմ, գրի սևն ու սպիտակը շոկում չեմ, գնամ ի՞նչ անեմ։

— Բան չկա,— ասում ա կնիկը,— աստված ողորմած ա, հալբաթ մի բան դուս կգա, գնա։

Էս նազարը գնամ ա տերտերին աղաչանք անում, տերտերն էլ մի էրկու խզմզորիկ ա անում, փալասի մեջ փաթաթում.

— Գնա,— ասում ա,— այ տնաքանդ, էրեխեքդ սոված կոտորվում են, բալքի մի կտոր հաց տանես նրանց։

Տիրացուն էդ գրերը վեր ա ունում ու գնում։ Գնում ա, գնում, մի ծմակում, թալի կես տեղը տեսնում ա՝ հրես մի ուղտ բարձած՝ նստած ա։ Վախում ա թե մոտ գնա, ասում ա.— Ո՞վ գիտի ի՞նչ ա վրեն բարձած, տերը դուրս կգա, խայտառակ կանի։
Գնում ա իր ճամփովը, մին էլ մի քանի մարդ սրա ճամփեն կտրում են,

— Դու ի՞նչ բանի ես էստեղ, ո՞վ ես, ի՞նչ մարդ ես։

Նրա թուք ու մուքը կպչում ա, ամա սիրտ ա առնում.

— Ես գրբաց եմ,— ասում ա։

Ասում են.

— Աստված ա ղրկել քեզ մեր հավարին։ Գրբաց ախպեր, գիրդ բաց արա, տես թե մեր կորած ուղտը որդի ա։

Սա փալասը բաց ա անում, գրին երկար մտիկ ա տալիս, թե.

— Հրեն ձեր ուղտը թալումը նստած դինջանում ա։ Ասում են.

— Ընդի շատ ենք մտիկ արել չկա։

Ասում ա.

— Գնացեք, թե էնտեղ չլինի, էկեք իմ աջու ձեռը կտրեցեք։

Էնա գնում են ու գտնում։ Էն էլ գիտենաք, որ էս ուղտի վրին թագավորի խազինեն ա լինում բարձած։ Էս գրբացին պատվով բերում են թագավորի մոտ.

— Հրես,— ասում են,— թագավորն ապրած կենա, էս իմաստուն մարդը գտավ ուղտը, խազինեն վրեն բարձած։

Թագավորն ասում ա.

— Դե սրան բաց չթողնեք, սա թող մնա ինձ մոտ, գնացեք սրա կնկանն ու էրեխանցն էլ բերեք։

Գնում են՝ բերում, մի օթախ են տալի սրանց, ինչ որ պետք ա ապրուստի համար, էլ մալ ասես, ոչխար ասես, տալիս են սրանց՝ ապահովում։

Թագավորի կնիկը իմանում ա, որ էդպես իմաստուն մարդ ա էկել, ղրկում ա իրա աղախնուն գրբացի ետևից, ասում ա.

— Իմ թանկագին մատնիքը կորել ա, թող գա գտնի, ինչ ուզի կտամ.

— Հիմի որ գլուխս կկտրեն,— ասում ա գրբացը,— տունդ քանդվի, այ կնիկ, ախր ես ո՞վ, գրբացն՝ ով։ Մի բան էլա չգիտեմ։ Գնամ ի՞նչ ասեմ։

— Վախիլ մի,— ասում ա կնիկը,— աստված ողորմած ա, գնա։

Հիմի տես՝ բանից դուրս ա գալիս, որ մատնիքը գողացել ա էն կրակի էկած աղախինը։
Սա իրա ոտով գալիս ա ընկնում գրբացի ոտները,

— Գլխիդ ու արևիդ մատաղ, մատնիքը ես եմ վերկալել, հիմի ամաչում եմ, թե իրան տամ։ Որ գիրդ բաց անես, իմ անունը տաս ու մատնիքը գտնես, թագավորը գլուխս կտրիլ կտա։ Ինչ ուզում ես՝ կանեմ, հուր-հավիտյան կլինեմ քեզ պարտական՝ ինձ սպանիլ մի տա։ Լավն էն ա մատնիքը կոխենք չոլախ ղազի բերանը, թող կուլ տա, հետո դու որ կգաս, գիրդ բաց կանես, կասես՝ հրեն մատնիքը չոլախ ղազի փորումն ա։

Էն կրակի էկած աղախինը հենց էտենց էլ անում ա։

Գալիս են թագուհու մոտ, գրբացը մտիկ ա անում իրա գրին, ասում ա.

— Թագավորի կնիկը ապրած կենա, դու գլուխդ լվանալու վախտը, մատնիքը, որ հանել ես մատիցդ, վեր ա ընկել գետնին, հրես ձեր չոլախ ղազն էլ կտցել ա, կուլ տվել։
Վեր են ունում մորթում չոլախ ղազը, մատնիքը փորիցը հանում։ Գրբացին թագուհին ջոկ, թագավորը ջոկ բոլ-բոլ փողեր են տալիս։ Թե մինչև էդ բանը կարիք չունեին, հորես դենը թագավորի լայաղ են ապրում։

Անց ա կենում մի առ ժամանակ։

Էդ գեղում մի ժամ են շինում։ Մնում ա, որ էդ ժամը, ոնց որ կարգն ա՝ խաչով, խաչվառով օծեն, մի քանի տավար ու ոչխար են մորթում, ամեն տեսակ կերակուրներ, արաղ ու գինի պատրաստում, որ օծելուցը հետո գեղով-ժողովրդով քեֆ անեն, աստծուն փառք տան, որ արժանացրել ա մի թազա ժամ էլ ունենալու։

Գրբացին էլ բերում են, վերին թարքին նստացնում, որ սա էլ խալխի առաջին, օծելուց հետո, թազա ժամը օրհնիլ տա։ Ամա դե էս ջրի տարածի բերնումը, լիզու չկա, ինչ ասի։ Մին էլ որ ետ ա մտիկ տալի, տեսնում ա, խալխը լցվել են ժամը, խեղճի սիրտը ուզում ա, թե պատռվի.

— Ես կփախչեմ,— ասում ա,— ջհանդամը, թե հետո ինձ կսպանեն։ Վեր ա թռչում տեղիցն ու փախչում։

Դրան որ փախչելիս տեսնում են, ժողովուրդը դուրս ա դառնում, որ դրան բռնի։ Հենց բոլորը դուրս են գալիս թե չէ, ժամը չոքում ա, փուլ ա գալիս։

Գալիս են գրբացի ձեռն ու ոտն ընկնում.— Էսքան խալխին դու փրկեցիր մահից,— ասում են,— քեզ պես գրբաց ու իմաստուն մարդ թե ճարվի աշխարքիս էրեսին, էլի դու ես, որ կաս։

Հիմի էն գյուղում ը սա դառնում ա թագավորին բարեբար մարդ։

* * *

Դե կացեք մի գրբացի հեքիաթ էլ ես ասեմ։